Het pensioenakkoord is een trechter: we zitten nog helemaal bovenin

Augustus 2020

Tja. En toen was er na 10 jaar onderhandelen eindelijk een nieuw pensioenakkoord. Op hoofdlijnen welteverstaan. Er zijn nog veel losse eindjes. Toch moet het fonds er van alles van vinden. En dat betekent dat wij als raad van toezicht ons er ook in moeten verdiepen. Nou klinkt het net alsof we daar nu pas mee beginnen, maar natuurlijk volgen we de ontwikkelingen al vanaf het begin.

Trechter

Het pensioenakkoord lijkt een beetje op een enorme trechter, waarbij we nu nog helemaal boven in het grote gat zitten. Er moet nog heel veel uitgewerkt worden. De keuzes die we maken zijn ook afhankelijk van de manier waarop we naar de toekomst kijken. Wat verwachten we van de ontwikkeling van de financiële markt en de economie? Hoe kijken we op de beste manier in de glazen bol? De kunst van besturen is echter om beleid te maken ondanks die onzekerheid.

In 2026 moeten alle pensioenfondsen het nieuwe systeem hebben ingevoerd. Daar ligt ook een taak voor de pensioenuitvoerders, die dat administratief moeten regelen. 2026 klinkt nog heel ver weg, maar we weten uit het verleden hoe omvangrijk deze trajecten zijn. Eerst moeten de werkgevers- en werknemersorganisaties het eens worden over een nieuwe pensioenregeling, die past binnen de kaders van het akkoord. Het pensioenfonds ondersteunt daarbij en kijkt vooral naar de uitvoerbaarheid van de keuzes die worden gemaakt.

Pot geld

Waar hebben we het nou eigenlijk over? Ik ga u niet lastig vallen met details, maar ik zal een paar onderwerpen kort aanstippen. In feite is er één pot geld waaruit we de pensioenopbouw en de pensioenuitkeringen betalen. Die pot geld blijft hetzelfde. Alleen wordt hij anders verdeeld dan nu het geval is. Ieder krijgt zijn eigen potje. Dat kan er toe leiden dat er mensen zijn die erop vooruit gaan, en mensen die erop achteruit gaan. Het lijkt logisch dat die laatste groep dan gecompenseerd moet worden. Dat wordt een ingewikkelde discussie, want er is niet ineens meer geld. Evenwichtige belangenafweging is daarbij dan heel belangrijk: uiteindelijk moet er een rechtvaardige verdeling komen of het nou om een medewerker, een gepensioneerde of een oud-medewerker gaat. Daar kijken wij als raad van toezicht nauwlettend in mee, dat is één van onze kerntaken. We controleren dat gaandeweg het proces al, zodat het pensioenfonds eventueel al kan bijsturen.

Meer risico?

Het lijkt erop dat er meer risico bij de deelnemer terecht komt, maar ik vraag me af of dat daadwerkelijk zo is. In feite zit er in het huidige systeem ook al risico, alleen leggen we dat niet zo uit. Er is immers altijd risico op het verlagen van het opbouwpercentage als de premie ontoereikend is of het verlagen van de pensioenen als het heel slecht gaat met het pensioenfonds. Gaat het niet zo goed, dan worden de pensioenen niet verhoogd. En gaat het wel goed, dan kunnen we de pensioenen verhogen. In feite schommelt uw pensioen dus al mee met het rendement dat het pensioenfonds haalt. Het wordt in de nieuwe situatie alleen duidelijker. We moeten sneller verlagen als het slecht gaat, maar mogen ook sneller verhogen als het goed gaat.

Ik kan nog pagina’s volschrijven over het pensioenakkoord en alle gedachten die ik daarbij heb, maar dat hoeft niet nu; daar hebben we gelukkig nog een aantal jaren voor. Wat voor u belangrijk is, is dat wij er op toe zullen zien dat de overgang naar het nieuwe pensioensysteem op een zorgvuldige en evenwichtige manier plaatsvindt. Wij houden u op de hoogte.

Wat vindt u?

Reageer via het feedbackformulier. Klik op de knop ‘Geef uw feedback’ rechtsonder op deze pagina. Uw reactie kan worden gepubliceerd.

Reactie 1:
Als ik dus een "eigen pot" krijg, mag ik die dan ook zelf beheren? Dus meer of minder risico's lopen dan wat nu het gemiddelde is? Of zelfs gewoon het geld "wegtrekken" bij huidig pensioenfonds en zelf "wat bedenken voor mijn pot met geld"?

Reactie Ernst Hagen:
Dat hangt af van de keuzes die sociale partners maken. Er zijn twee hoofdvarianten in het Pensioenakkoord. Het nieuwe pensioencontract en de verbeterde premieregeling. De verbeterde premieregeling biedt de meeste mogelijkheden voor een individuele invulling van het beleggingsbeleid. Daarnaast biedt de verbeterde premieregeling de mogelijkheid om op pensioendatum het pensioenkapitaal elders onder te brengen voor de uitkeringsfase. 

Reactie 2:
Uw opmerking in het kopje "Pot geld" staat een zin "in feite is er één pot geld waaruit we de pensioenopbouw en de pensioenuitkeringen betalen." Dit is volgens mij niet correct: het pensioenfonds betaalt alleen de pensioenuitkeringen zij betaalt niet de pensioenopbouw maar bepaalt de opbouw. De pensioenopbouw wordt/werd gedaan door de inleg van de (ex)deelnemers en het rendement van de beleggingen behaald door het pensioenfonds minus de kosten natuurlijk. Naast de knoppen verlagen/verhogen van het opbouwpercentage of het verhogen of verlagen van pensioenen is er ook nog de knop verhogen/verlagen van de pensioenpremie die van invloed zou kunnen zijn op de hoogte van de opbouw en uitkering van de pensioenen, deze miste ik in uw stuk. In het verleden werd veelvuldig gebruik gemaakt om de premies naar boven of naar beneden bij te stellen om de opbouw aan te passen. Dit laatste is natuurlijk wel iets tussen werkgevers en werknemers.

Reactie Ernst Hagen:
U heeft natuurlijk gelijk, maar het ging hier om het feit dat op het moment dat het nieuwe Pensioenakkoord ingaat, het totale pensioenvermogen niet ineens als bij toverslag meer of minder waard is. Elke wijziging van toedeling van dat totale vermogen wordt daarmee een verdelingsvraagstuk. 

Reactie 3:
De dekkingsgraad, die de pensioenfondsen moesten halen (103% was dat geloof ik) was voor veel pensioenfondsen ook niet echt haalbaar meer. Dan wordt het alleen maar slechter van, denk ik. Ik denk dat ook de andere kijk op het leven m.b.t. de economie (donut-economie of een meer duurzame economie) en klimaat hierin meegenomen moeten worden. Willen de aarde leefbaar houden dan moeten we wat doen voor de volgende generatie. Mijn vraag is wel: wordt er vastgehouden aan het middelloon of gaat dat ook op de schop?

Reactie Ernst Hagen:
Met het Pensioenakkoord vervalt in feite het hele begrip 'aanspraken', inclusief middelloon. In plaats daarvan wordt premie betaald, die wordt belegd, en uw pensioen hangt (afgezien van wat dempings- en spreidingsmogelijkheden) af van de beleggingsrendementen.  Wel kan er een ambitie zijn om een pensioen vergelijkbaar met middelloon te behalen, maar of die ambitie gehaald wordt is afhankelijk van de daadwerkelijk behaalde rendementen.